Van Gogh Nationaal Park is bijzonder rijk aan overgangen tussen hoog en laag, nat en droog, rijk en arm, zand en veen. Dat maakt de natuur in het gebied bijzonder veelzijdig en rijk. De beekdalen verbinden de verschillende soorten landschapstypen ieder met rijke flora en fauna.
De hoge dekzandruggen waren lange tijd ongeschikt voor landbouw en bleven daardoor woeste gronden met heide, bos of stuifzand. Vanaf de tijd van Van Gogh werden ze ontgonnen of beschermd als natuurgebied, zoals bij de Loonse en Drunense Duinen, de Oisterwijkse Vennen en de Oirschotse Heide.
Tussen de zandruggen lagen uitgestrekte, natte broekgebieden die gebruikt werden als grasland of nat bos. In het Van Gogh Nationaal Park zijn ze nog steeds zichtbaar in waardevolle natuurgebieden als het Moergestels Broek en Het Bossche Broek.
In het oosten van Van Gogh Nationaal Park ligt Brabants Leem, een nat gebied met een dichte leemlaag die unieke leembossen en populierenlandschappen voortbracht. De Scheeken en De Mortelen zijn prachtige voorbeelden van dit rijke, vochtige landschap.
Langs de kronkelende beken ontstonden weiden en hooilanden vol leven, waar de natuurlijke stroom bewaard bleef. In het Dommeldal en de Chaamse Beken is dat oude bekenlandschap nog altijd zichtbaar.
In het westen van Zundert ontstond na de turfwinning een mozaïek van landgoederen, heide, vennen en bossen, die nu samen een uitgestrekt natuurgebied vormen. Het gebied is rijk aan bijzondere soorten zoals de heikikker, boommarter en klokjesgentiaan.
Dit levende stuifzandlandschap is een van de grootste van Europa, met opgestoven heuvels, oude eikenstrubben en omliggende bossen. In het overgangsgebied met De Brand en De Leemkuilen vind je natte beemden en moerasbossen vol amfibieën als de kamsalamander en boomkikker.
Aan de rand van ’s-Hertogenbosch ligt een bijzonder laagveengebied waar zand en rivierklei elkaar raken. Hier leven talloze moerasplanten en watervogels, in een natuurgebied dat uniek dichtbij het historische stadscentrum ligt.
In dit glooiende zandlandschap liggen meer dan honderd vennen verscholen tussen bossen, heide en oude akkers. De Kampina ademt nog de sfeer van de uitgestrekte heidevelden van vroeger en biedt een van de meest ongerepte natuurpanorama’s van Brabant.
In het hart van Brabant liggen natte leembossen vol leven, uniek in Nederland door de rijke bodem en dichte leemlaag. De Mortelen en De Scheeken vormen hier het grootste aaneengesloten reservaat, met populierenlanen, zeldzame bosplanten en een grote variatie aan vogels en insecten.
Ten zuiden van Breda strekt zich een eeuwenoud landgoedgebied uit, met indrukwekkende bossen als het Mastbos en het Liesbos. Hier bloeien zeldzame bosplanten, stromen heldere beken, en golven heidevelden met verrassende hoogteverschillen door het landschap.
